Muallif: Mirzo G'olib
Tayyorlagan: TurkLib
E-shakli: Rar
Hajmi: 100 kb
O'zbek tilida
O’zining beqiyos ijodi bilan urdu adabiy tiliga asos solgan va hind she’riyatining mumtoz davrini yakunlagan, ham Pokiston, ham Hindistonning faxru g‘ururiga, har ikki millatning timsoliga aylanib ketgan otashnafas shoir Mirzo Asadulloxon G’olib asli turkistonlik — o‘zbeklarning oybek urug‘idan bo‘lib, uning bobosi Mirzo Qo‘qonbek Samarqand amirzodalaridan bo‘lgan otasi Tursunxon bilan arazlashib, XVII asr o‘rtalarida Hindistonga borib qoladi. Mirzo G’olib ana shu kishining o‘g‘li Abdullabek va Buxorodan Hindistonga kelib qolgan Xoja G’ulom Husaynning qizi Izzatunnisodan Agra shahrida tug‘iladi. Ma’lum bo‘ladiki, hind zaminida tug‘ilgan bo‘lishiga qaramay, Mirzo G’olib ota tomonidan — samarqandlik, ona tomonidan esa — buxorolik. Binobarin, uni nafaqat hind va urdu, balki o‘zbek xalqining ham shoiri deyishga haqlimiz.
Ma’lumki, Hindistonda yashab ijod etgan mashhur fors-tojik shoiri Xusrav Dehlaviyning kelib chiqishi ham asli Shahrisabzdan bo‘lib, o‘zbeklarning lotin urug‘idan edi. Shuni nazarda tutib, Mirzo G’olibga zamondosh bo‘lgan shoir Nayyar yozgan edi: «Hindistonda fors she’riyati lotin urug‘idan bo‘lgan turkdan boshlanib, oybek urug‘idan bo‘lgan turkda nihoyasiga yetdi».
Mirzo G’olib nazm bilan birga nasrda ham qalam tebratgan. Uning «Dastanbu», «Mehri nimro‘z», «Panji ohang» kabi asarlari urdu adabiyotining noyob durdonalari hisoblanadi. Mirzo G’olib Soib Tabriziy, Mirzo Bedil kabi buyuk salaflariga ergashib, sabki hindiy — hind uslubida ijod qilgan. Bu uslubda yozilgan she’rlarning badiiy jihatdan pishiq, mazmunan teranligi — bir necha ma’no qatlamiga egaligi ma’lum. Shuning uchun ham ularni tushuntirish uchun qator-qator sharh kitoblari yaratilgan Shuning uchun ham ularni boshqa tillarga tarjima qilish qiyin. G’olibni suxanvarlik bo‘stonining bulbuli va ma’no shakkaristonining to‘tisi, deb lutf etadilar. Urdu munaqqidi Abdurahmon Bijpuriyning yozishicha, Hindistonda eng o‘qimishli kitoblar bu — muqaddas «Veda» va Mirzo G’olibning devoni hisoblanadi.
XX asrda Mirzo G’olibning shuhrati butun dunyoga yoyildi. Bugungi kunda shoir asarlari nashr etilmagan, uning nomini bilmaydigan xalqlar juda oz. Dehli, Aligarh, Haydarobod, Lohur va Karachi shaharlari bu zabardast so‘z san’atkori ijodini o‘rganishda yirik markazlar bo‘lib kelmoqda. Hindiston hukumati, shaxsan Indra Gandi tashabbusi bilan Dehlida tashkil etilgan G’olib uyi va G’olib akademiyasidagi kitob javonlari jahonning turli mamlakatlarida chop etilgan shoir haqidagi risolalar va asarlarining turli tillardagi tarjimalari bilan to‘la.
O’zbek tilida Mirzo G’olibning «Shaydo» (1965) va «G’azallar» (1975) to‘plamlari nashr etilgan. Shoir she’rlarini urdu va fors tillaridan Yong‘in Mirzo, Rahmonberdi Muhammadjonov, Mirtemir, Vasfiy, Chustiy, Shoislom Shomuhamedov, Sulton Qo‘qonbekov, Hamid G’ulom, Po‘lat Mo‘minlar tarjima qilishgan.
Ma’lumki, Hindistonda yashab ijod etgan mashhur fors-tojik shoiri Xusrav Dehlaviyning kelib chiqishi ham asli Shahrisabzdan bo‘lib, o‘zbeklarning lotin urug‘idan edi. Shuni nazarda tutib, Mirzo G’olibga zamondosh bo‘lgan shoir Nayyar yozgan edi: «Hindistonda fors she’riyati lotin urug‘idan bo‘lgan turkdan boshlanib, oybek urug‘idan bo‘lgan turkda nihoyasiga yetdi».
Mirzo G’olib nazm bilan birga nasrda ham qalam tebratgan. Uning «Dastanbu», «Mehri nimro‘z», «Panji ohang» kabi asarlari urdu adabiyotining noyob durdonalari hisoblanadi. Mirzo G’olib Soib Tabriziy, Mirzo Bedil kabi buyuk salaflariga ergashib, sabki hindiy — hind uslubida ijod qilgan. Bu uslubda yozilgan she’rlarning badiiy jihatdan pishiq, mazmunan teranligi — bir necha ma’no qatlamiga egaligi ma’lum. Shuning uchun ham ularni tushuntirish uchun qator-qator sharh kitoblari yaratilgan Shuning uchun ham ularni boshqa tillarga tarjima qilish qiyin. G’olibni suxanvarlik bo‘stonining bulbuli va ma’no shakkaristonining to‘tisi, deb lutf etadilar. Urdu munaqqidi Abdurahmon Bijpuriyning yozishicha, Hindistonda eng o‘qimishli kitoblar bu — muqaddas «Veda» va Mirzo G’olibning devoni hisoblanadi.
XX asrda Mirzo G’olibning shuhrati butun dunyoga yoyildi. Bugungi kunda shoir asarlari nashr etilmagan, uning nomini bilmaydigan xalqlar juda oz. Dehli, Aligarh, Haydarobod, Lohur va Karachi shaharlari bu zabardast so‘z san’atkori ijodini o‘rganishda yirik markazlar bo‘lib kelmoqda. Hindiston hukumati, shaxsan Indra Gandi tashabbusi bilan Dehlida tashkil etilgan G’olib uyi va G’olib akademiyasidagi kitob javonlari jahonning turli mamlakatlarida chop etilgan shoir haqidagi risolalar va asarlarining turli tillardagi tarjimalari bilan to‘la.
O’zbek tilida Mirzo G’olibning «Shaydo» (1965) va «G’azallar» (1975) to‘plamlari nashr etilgan. Shoir she’rlarini urdu va fors tillaridan Yong‘in Mirzo, Rahmonberdi Muhammadjonov, Mirtemir, Vasfiy, Chustiy, Shoislom Shomuhamedov, Sulton Qo‘qonbekov, Hamid G’ulom, Po‘lat Mo‘minlar tarjima qilishgan.
Внимание! У вас нет прав для просмотра скрытого текста.
